Wilt u ongeveer eens per maand/kwartaal op de hoogte worden gebracht van de nieuwste inzichten over brede welvaart, sufficiëntie en postgroei? Dan kunt u zich aanmelden voor onze nieuwsbrief via het onderstaande formulier. We behandelen uw contactgegevens uiteraard strikt vertrouwelijk. Nadat u uw aanmelding heeft bevestigd, ontvangt u tevens een link naar de pagina waar u desgewenst onze tool voor huishoudens kunt downloaden.
recente inzichten
- Hoe streng is ons klimaatbeleid vergeleken andere landen?
“We doen wat we kunnen”, is vaak de bestuurlijke reactie als Nederlanders aandringen op ambitieuzer klimaatbeleid. Maar, in hoeverre is dat zo? Hoe streng is ons klimaatbeleid vergeleken andere landen? - Wat voor klimaatbeleid willen Nederlanders?
Wat voor klimaatbeleid willen Nederlanders? Daarover is men meer dan duidelijk: eerlijk en effectief beleid dat rekening houdt met de minst bedeelden. Deze heldere conclusie is te trekken op grond van een interessant onderzoek dat I&O Research heeft uitgevoerd in opdracht van de WRR. In een uitgebreide enquête (N = 2.313) legden zij 10 principes van rechtvaardig klimaatbeleid aan mensen voor en vroegen ze om aan te geven in hoeverre men het daarmee eens of […] - De vergeten oplossing voor de klimaatcrisis
Er is een oplossing voor de klimaatcrisis waar je politici zelden over hoort, en technologen ook niet, en economen ook niet. Het idee ligt voor de hand, maar door het blinde geloof in groene groei zien we het niet (meer). Het is een idee dat niet alleen het milieu helpt maar ook Nederlanders gelukkiger maakt. De vergeten oplossing voor de klimaatcrisis (en andere milieucrises) waar ik het hier over heb, is arbeidstijdverkorting. - Hoe maken we de ecologische transitie sociaal?
De transitie naar leven binnen de draagkracht van de aarde is de grootste uitdaging van de 21ste eeuw. Tegelijkertijd is het absoluut noodzakelijk dat we deze transitie op een sociale manier vormgeven. De meeste beleidsvoorstellen richten zich slechts op één van de twee aspecten. Echter, milieubeleid dat geen rekening houdt met de sociale gevolgen is onhoudbaar, omdat er geen draagvlak voor is. Sociaal beleid dat geen rekening houdt met het milieu is eveneens onhoudbaar, omdat het de […] - Circulaire economie: veel meer inzet nodig op ‘refuse’ en ‘rethink’
Een must-read voor beleidsmakers: de Integrale Circulaire Economie Rapportage van het PBL die vorige week verscheen. De hoofdconclusie uit het 289 pagina’s tellende rapport is: overheden en bedrijven plegen best veel inspanningen voor een circulaire economie, maar dit leidt onvoldoende tot tastbare resultaten, zoals een absolute reductie van het grondstoffenverbruik. We kunnen pas echt serieuze resultaten boeken als overheden veel ambitieuzer beleid gaan voeren. Concreet is er in het beleid voor de circulaire economie veel […] - Kan het kapitalisme zonder groei functioneren?
Nog altijd denken veel mensen, zowel voor- als tegenstanders van postgroei, dat ‘groei moet’. Een veelgenoemde reden is dat groei moet, omdat geleend geld met rente moet worden terugbetaald en omdat aandeelhouders rendement op hun investering eisen. Zonder groei kan het (aandeelhouders)kapitalisme daarom niet functioneren, zo luidt de redenering. Klopt dat? - Samenleving is klaar voor aanpassing van consumptiepatronen
Goed nieuws om het jaar mee te beginnen: een veelgehoord bezwaar tegen milieubeleid gericht op aanpassing van consumptiepatronen is in een wetenschappelijke studie verworpen. Het bezwaar is dat beperking van consumptiegroei niet mogelijk zou zijn, omdat groei nodig zou zijn om mensen tevreden te houden met hun inkomen. Een grote empirische studie (N = 1.645) onder Belgische respondenten wijst uit dat een grote meerderheid van de respondenten al tevreden ís met hun inkomen. De auteurs […] - Naar een reële nationale grondstoffenstrategie
Groene groei is een vorm van wensdenken, zo tonen we aan in ons boek Er is leven na de groei. Om wensdenken overeind te houden, is gedeeltelijke ontkenning van de realiteit nodig. Eén van de thema’s waar de werkelijkheidszin in hoge mate ontbreekt, is het grondstoffenbeleid. Deze maand publiceerde het kabinet een ‘Nationale grondstoffenstrategie’. Het is fascinerend en zorgwekkend tegelijk hoe in dit stuk een heldere redenering van probleemanalyse naar proportionele oplossingen wordt vermeden. Het […] - Uitbreiding van ETS: goed nieuws, maar blijf kritischHet zou op alle voorpagina’s moeten staan: EU bereikt deal over uitbreiding van emissiehandelssysteem ETS, de hoeksteen van het Europese klimaatbeleid. Er is alle reden om blij te zijn met de deal. Met de uitbreiding van ETS blijft de EU qua klimaatbeleid het meest daadkrachtige continent ter wereld. Maar EU-burgers mogen ook kritisch zijn, want: lost de deal de grote problemen van ETS op?
- Wat verklaart de vooruitgang? Hoeveel vooruitgang is er nog mogelijk?
Velen zien de moderne economie als een ‘wonder’ dat vooruitgang bracht. Maar, is dat eigenlijk wel zo? Wat verklaart de vooruitgang? Hoeveel vooruitgang is er nog mogelijk? Kan bijvoorbeeld de inzet van kapitaal, arbeid en technologie de vooruitgang verklaren? Dat laatste is de stelling van de meeste economen. In hun modellen zijn kapitaal, arbeid en technologie de drie voornaamste factoren die groei en vooruitgang verklaren. Maar er is een cruciale factor waaraan economen in hun […] - Het Nederlandse schaduw-bbp
Nog altijd hoor je met enige regelmaat: we hebben groei juist nodig om (milieu)problemen op te lossen. Dit plaatje laat in één oogopslag zien dat dit niet klopt. De sociale kosten van de CO2-uitstoot die Nederland veroorzaakt zijn bijna net zo groot als ons gehele (!) bbp. Met andere woorden: de waarde die de Nederlandse economie creëert wordt vrijwel geheel ongedaan gemaakt door de sociale kosten van de CO2-uitstoot die dit veroorzaakt. Je zou dit […] - De volgende crisis komt door toenemend materiaalverbruik
Neem even een moment om de impact van deze grafiek tot je te nemen: ondanks alle inspanningen van bedrijven en overheden voor de circulaire economie daalt het materiaalverbruik voor Nederlandse consumptie niet. Sterker nog: in de komende decennia zal het materiaalverbruik fors stijgen. De gevolgen voor het milieu zijn desastreus en de risico’s zijn groot, want deze materialen komen vooral uit het buitenland en kunnen snel in prijs stijgen, zoals recent met gas en voedsel […] - Sociale impact van consumptie: 10 miljoen verborgen werknemers
Er wordt de laatste tijd veel geschreven en gesproken over de milieu-impact van Nederlandse consumptie, verborgen impact die vooral in het buitenland plaatsvindt (daarbinnen vooral in landen uit het mondiale Zuiden). Er is veel minder bekend over de sociale impact van consumptie. Hoeveel verborgen werknemers werken er eigenlijk in niet-westerse landen voor Nederlandse consumptie? Dit cijfer bleek voor Nederland niet in wetenschappelijke publicaties vindbaar te zijn. Wel is er een nieuw type database, multi-regional input-output […] - Hoe we betere scenario-analyses over milieu en economie kunnen maken
Als samenleving staan we dit decennium voor de fundamentele afweging hoe we toekomstige risico’s tegen elkaar afwegen, enerzijds de transitierisico’s die horen bij veel steviger milieu- en klimaatbeleid, anderzijds de fysieke risico’s die ontstaan als we te weinig actie ondernemen, waardoor de klimaatcrisis en biodiversiteitscrisis escaleren. Het is van groot belang dat scenario-analyses die economen en overheidsinstanties maken de risico’s adequaat inschatten en eerlijk tegen elkaar afwegen. In dit artikel laten we zien dat de huidige […] - Veel steun voor steviger klimaatbeleid
Er verscheen een interessant commentaar in Nature, waaruit blijkt dat mensen uit bijna alle lagen van de samenleving de publieke steun voor steviger klimaatbeleid “dramatisch onderschatten”. Dramatisch onderschatten wil zeggen dat mensen in sommige gevallen de steun voor steviger klimaatbeleid bijna de helft te laag inschatten. - Meer geluk en minder milieu-uitputting gaan samen
Er ontstaat steeds meer bewustzijn over het feit dat consumptiegroei vanaf een bepaald inkomen niet meer leidt tot meer geluk. Zo is de consumptie in Nederland sinds de jaren ’60 pakweg vervijfvoudigd, terwijl het geluksniveau ongeveer gelijk is gebleven. Dat roept de interessante vraag op: hoe zou Nederland eruit hebben gezien als we ons vanaf de jaren ’60 minder op economische doelen hadden gericht en meer op andere doelen, bijvoorbeeld sociale en ecologische doelen? Gaan […] - De focus verleggen Van kwantitatieve naar kwalitatieve groei
Paul Schenderling heeft bij BNR Nieuwsradio commentaar gegeven op de vraag: wat is er economisch gezien nodig om weersextremen zoals tijdens de afgelopen zomer in de toekomst zoveel mogelijk te beperken? Zijn antwoord: de weersextremen laten zien dat er écht ander beleid nodig is, waarbij we de focus verleggen van kwantitatieve naar kwalitatieve groei. Topwetenschappers stellen immers dat de noodzakelijke vergroening en economische groei niet samengaan. - Beleidsmakers, let op de Jevons-paradox!
In de afgelopen 35 jaar heeft de Nederlandse overheid opgeteld 265 miljard euro uitgegeven aan dit milieu- en klimaatbeleid – dat is ruim 33.000 euro per Nederlands huishouden, zo’n 950 euro per huishouden per jaar.[i] Dit enorme bedrag gaven we uit, en ondertussen werden de meeste milieuproblemen erger in plaats van minder erg. De CO2-uitstoot is weliswaar iets gedaald, maar veel te weinig en veel te langzaam. Als we kijken naar CO2-uitstoot voor consumptie in […] - Interview Radio 1 over economische groei
Op 6 juni gaf Paul Schenderling samen met Sjoerd Hardeman een interview op NPO Radio 1 bij het programma ‘Geld of je leven’. Het onderwerp: moeten we stoppen met economische groei? Hieronder staat een samenvatting van de hoofdpunten.
